Kunst Enzo bevat expo’s, festivals, films en andere cultuur-uitingen met een interessant onderwerp. Dit kan een roze activiteit zijn, maar alle kleuren zijn voor ons gelijk. De inhoud hieronder wisselt regelmatig.

1919 | Anders dan de anderen | 2019
IHLIA EXPO

1001 vrouwen in de 20ste eeuw
Amsterdam Museum – Kalverstraat 92
t/m 10 maart

WITH PRIDE EXPO IN OBA, Oosterdokkade 143
t/m 22 februari

IHLIA
Oosterdok 145
8 FEB – 25 MRT
1919 | Anders dan de anderen | 2019

Bij “100 jaar OBA” kijkt ook IHLIA terug naar het jaar 1919. In dat jaar verscheen in Duitsland de eerste film over homoseksualiteit – Anders als die Andern – waarvan fragmenten te zien zijn in de tentoonstelling. Deze titel inspireerde IHLIA bij het samenstellen van een expositie op het IHLIA-plein. In datzelfde jaar 1919 kon de gewone Amsterdammer aan de Keizersgracht voor het eerst gebruik maken van een openbare bibliotheek.

1001 vrouwen in de 20ste eeuw
Amsterdam Museum
Kalverstraat 92
t/m 10 maart

“Houd vol!” “Wees creatief!” “Doe wat je het liefste doet!” Zie hier enkele lessen van historica Els Kloek bij haar megaproject ‘1001 vrouwen’. Na twee vuistdikke boeken is er nu ook een tentoonstelling in het Amsterdam Museum.

Wist u dat het vooroorlogse Giroboekje van de Gemeente Amsterdam is ontworpen door een vrouwelijke grafisch ontwerper en wel Fré Cohen (1903-1943)? Dat Beatrix de Rijk (1883-1958) in 1911 haar vliegbrevet haalde en daarmee de eerste vrouwelijke piloot van Nederland was? En dat achter het nog altijd gebruikte ontwerp van de Wolters woordenboeken een vrouwelijk gezicht schuilgaat, namelijk dat van Susanne Heynemann (1913-2009)?

Al tijdens haar studie besloot historica Els Kloek de op dat moment nog onzichtbare geschiedenis van vrouwen zichtbaar te maken. Dat resulteerde vanaf 2004 in de website Digitaal Vrouwenlexicon en in 2013 in het inmiddels klassieke boek ‘1001 vrouwen uit de Nederlandse geschiedenis’. Onlangs is daar een tweede boek aan toegevoegd ‘1001 vrouwen in de 20ste eeuw’. In de bijbehorende tentoonstelling komt de geschiedenis tot leven aan de hand van een bonte stoet soms ontroerende documenten en voorwerpen, zoals het vliegbrevet van De Rijk, het meditatiekussen van Mimi Maréchal, de laatste agenda van Mathilde Willink, de ronde schrijfmachine van Johanna Naber, de dokterstas van Aletta Jacobs, het plasrechtaffiche van Dolle Mina-oprichter Nora Rozenbroek en nog veel meer.

Tijdens een lezing in het Amsterdam Museum vertelde Els Kloek bevlogen over het project waaraan zij al meer dan twintig jaar werkt en over haar inspiratiebronnen, van de gedichten van Annie M.G. Schmidt tot de smurfin en Kenau Simonsdochter Hasselaar. En hoe in vredesnaam selecteer je 2 x 1001 vrouwen? Kloek is opgeleid in de jaren 70, waarin de belangstelling bij de geschiedenis studie verschoof van de grote man naar de gewone mens. Op de website en in de boeken is dan ook een breed uitwaaierende mix aan ‘gewone’ vrouwen opgenomen met een belangrijk criterium: ze moesten overleden zijn.

Wat verder belangrijk was: een evenwichtige verdeling over verschillende categorieën van sport tot vrouwen in de voormalige koloniën, een regionale spreiding en een spreiding in de tijd. Soms speelde ‘toeval’ een rol. Zo stuitte ze op een geweldige foto van een onbekende danseres. Haar carrière was in de knop gebroken, want ze overleed in 1945 in een Jappenkamp. Fee Saueressig was de moeder van zanger Boudewijn de Groot, die één jaar was toen zijn moeder overleed en weinig tot niets van haar wist. Kloek en haar team doken in de geschiedenis en gaven haar een plekje in het project.

Van Harkje de Wilde, in 1945 de eerste vrouwelijke wethouder van Schiedam, en Suze Groeneweg, de eerste vrouw in de Tweede Kamer, tot zangeres Zwarte Riek, Kloek zit boordevol verhalen. Want ook dat maakte deel uit van de selectiecriteria: er moest een verhaal te vertellen zijn. Daarbij is een geschiedenis van vrouwen niet compleet zonder grote namen als Aletta Jacobs, de eerste vrouw met een academische dokterstitel, of voormalig koningin Juliana.

WITH PRIDE

De eerste Pride was een protest. In 1977 waren het de lesbiennes die in Nederland de lont in het kruitvat staken. Het bleek het startsein van een turbulente strijd voor gelijke lhbti-rechten. Deze emancipatiestrijd, die tot vandaag de dag nog voortduurt, staat centraal in de tentoonstelling With Pride. De tentoonstelling wordt georganiseerd ter gelegenheid van het veertigjarige jubileum van IHLIA LGBT Heritage.

Veertig jaar verzamelen, veertig jaar actie!
Bezoekers worden welkom geheten in een wereld van lesbische guerrilla’s, safe sex activisme, Gay Games en disco’s met acid house. Door middel van verschillende themawerelden beleeft de bezoeker de turbulente geschiedenis van veertig jaar lhbti-strijd. Bijzondere stukken uit de IHLIA-collectie, aangevuld met foto’s en persoonlijke verhalen van pioniers die er destijds bij waren, scheppen een beeld van wat de emancipatiestrijd heeft opgeleverd voor lhbti’ers en voor de samenleving als geheel.

‘With Pride toont de veranderkracht die ten grondslag ligt aan veel verbeteringen voor de positie van lhbti’ers. We laten zien dat individuen uit de lhbti-community door middel van zelforganisatie, actie en provocatie, lobby en veel zichtbaarheid zaken die goed mis zijn in de samenleving kunnen veranderen’, zegt Lonneke van den Hoonaard, directeur IHLIA LGBT Heritage.

Nederland vervult internationaal gezien een voortrekkersrol in het bereiken van gendergelijkheid en sociale acceptatie van lhbti’ers. Toch is er nog altijd geweld en discriminatie. Samen met de bezoeker maakt With Pride de balans op: er is al veel voortgang geboekt, maar er is ook een weg te gaan. Wat hebben de afgelopen veertig jaar opgeleverd? En waar moeten we nog naar streven?

Van den Hoonaard: ‘We moeten er alert op zijn dat deze positieve veranderingen niet worden teruggedraaid. De tentoonstelling doet een appel op nieuwe generaties om het heft in eigen handen te nemen en te zorgen dat uitsluiting van groepen, discriminatie en ongelijke behandeling uitgebannen worden.’

With Pride is tot en met 22 februari 2019, dagelijks te zien in de expositieruimte van OBA Oosterdokskade.

Over IHLIA
IHLIA LGBT Heritage bewaart, ontsluit en toont Europa’s grootste lhbti-erfgoedcollectie. Het erfgoedcentrum reflecteert op wat de lhbti-gemeenschap in de afgelopen jaren heeft bevochten en kent de ontwikkelingen van dichtbij. IHLIA heeft een unieke collectie boeken, archieven en foto’s die de geschiedenis vertelt van een deel van de samenleving dat tot voor kort onzichtbaar was.  IHLIA